Hoe in de arme mensen werden bedrogen.
We zijn de trotse bezitters van 2 mooie Wikuna sokkenbreimachines.
Toen zijn we een beetje opzoek gegaan naar de geschiedenis ervan, in het Almelo's Cultuur Historisch Blad, dat de handels wijze van Wikuna niet echt netjes was te noemen. De N.V. tot produktie van de Gebreide Goederen als Huismerk met Breimachines Wikuna is een bedrijf van de in Duitsland geboren Wittich - Kunau.
In een wervende folder probeert Wikuna mensen over te halen een sokkenbreimachine te kopen. Je kocht een machine en wol en Wikuna nam gegarandeerd de sokken af, want de folder meldt op blz 7 dat er een miljoenen paren sokken per jaar nodig zijn zoowel winter als in den zomer.
Wat ons als eerste opviel toen ik het boekje bekeek was een gegarandeerde verdienste van 3 gulden en 50 cent voor 12 dozijn , dus 144 sokken.
Dat is 0,14 cent per sok, en de zin : Terwijl een naaimachine ongeveer 4000 steken in een minuut maakt, breit de Wikuna 20.000 steken in den zelfden tijd.
Dat is uitgerekend op mijn breimachine die een cylinder heeft van 84 naalden , 238 toeren in 1 minuut doet is dat 4 per seconde. Dit houd geen mens vol, dat zou 15 minuten per sok zijn , dat kan dus niet.
Zie hieronder een aantal van onze machines , en hoe we ze op de kop hadden getikt , vuil , verwaarloosd , en mijn broer heeft ze helemaal schoongemaakt en weer toonbaar gemaakt. Die er erg aan toe waren , hebben we een kleur gegeven , en er op vermeld,: Old Sock knitters never die, they just keep on cranking."
Met een moderne vlakbreimachine brei je ongeveer 30 tot 40 minuten een sok, en op de vlakbreier is de opzet veel makkelijker en hoef je maar een paar steken te mazen bij de teen. In die tijd 1928 koste een Ford vrachtauto met een gesloten cabine 2095 gulden, weekloon was toen ongeveer 21 gulden.
De machines werden verkocht in huurkoop voor 240 gulden waarvan 100 gulden meteen moest worden betaald, en de rest in maandelijkse termijnen van 10 gulden of 200 gulden contant bij aflevering. Als je de laatste termijn niet kon betalen werd de machinen niet je eigendom, en kon Wikuna de machine terughalen zonder het terugbetalen van de 230 gulden die al wel betaald was. De eerste wol moest ook meteen betaald worden en de prijzen voor de wol stonden ook in de folder: Bonte kleuren kosten 10 gulden per kg, en de goedkoopste wol was 7 gulden de kg. Garen voor de hiel en teen was tussen de 0,70 en 0,90 cent per ons. Verzenden moesten de mensen voor eigenrekening , en de kosten waren voor een dozijn sokken dat 1,5 kg woog 0,40 cent. Ze kregen precies dezelfde kwaliteit en hoeveelheid wol terug die ze aan sokken hadden opgestuurd. Er bleef dus nog maar 0,12 cent per sok over, en dan heb je het nog niet over het verlies aan materiaal en de eerste aanschaf van de wol, want de eerste paar keren gaat er best wel wat fout. De folder vertelde dat een inkomen van 100 gulden per maand makkelijk te halen was. Ze moesten dan wel per maand 833 sokken breien , dat is 28 sokken per dag. En als klap op de vuurpijl meld de folder wel dat de sokken aan kwaliteit van Wikuna moeten voldoen, anders nam Wikuna de sokken niet af.
Moesten ook eerst proefsokken worden opgestuurd, en er was toen al een waarschuwing tegen Wikuna . De Stichting Maatschappelijk Hulpbetoon Waarschuwde finacieel zwakstaande personen af om een relatie met Wikuna aan te knopen.Op 8 April 1931 meldt het Algemeen Dagblad Nieuwe Amsterdamse Courants , dat Wikuna haar deuren heeft gesloten en de leiders van het bedrijf naar het buitenland zijn gegaan, en daardoor waren er ongeveer 5000 gedupeerde.